ΤΩΝ 13 ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΩΝ ΚΑΕΝΤΩΝ ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΠΑΠΙΚΩΝ/

Ορθοδοξία και Παπισμός στην Κύπρο. 

Οι δεκατρείς Οσιομάρτυρες της Ιεράς Μονής Παναγίας Καντάρας.

Η Κυπριακή Εκκλησία διατήρησε τη λυχνία της Πατρίδος και της Ορθοδοξίας σταθερά ακοίμητη και σε χρόνους κατά τους οποίους χωρίς την Εκκλησία η λυχνία θα είχε προ πολλού σβεσθεί.
  Μέσα από το φωτόλαμπρο νέφος των δαδοφόρων ηρωικών αθλητών της Κυπριακής Εκκλησίας, ολόφωτες προβάλλουν οι μορφές των αγίων δεκατριών Μοναχών και Ομολογητών της ιεράς μονής Παναγίας Καντάρας. Οι Άγιοι αυτοί Οσιομάρτυρες έζησαν το 13ο αιώνα μ.Χ., κατά τους χρόνους πού η νήσος της Κύπρου ευρισκόταν κάτω από την φράγκικη κυριαρχία. Οι κατακτητές εκαναν το πάν, για να υποτάξουν την Εκκλησία στην εξουσία του Πάπα.Η προσπάθειά τους άρχισε από το 1220. Σε ένα συνέδριο, πού έγινε στην πόλη της Λεμεσού και στο οποίο ελαβαν μέρος αντιπρόσωποι του κλήρου των Λατίνων και της αρχουσας τάξεως, αποφασίσθηκε να επιβληθούν καταπιεστικά μέτρα για την ολοκληρωτική επικράτηση της Λατινικής Εκκλησίας. Μπροστά στα μέτρα αυτά η στάση του Ορθοδόξου κλήρου και των μοναχών υπήρξε πραγματικά υπέροχη και αξιοθαύμαστη.

  Περί το 1228 οι ασκητές Ιωάννης και Κόνων, πού εγκαταβιούσαν σε ένα από τα μοναστήρια του Καλού Όρους της Σίδης (Αλλαγιάς) της Μικρασιατικής Παμφυλίας και πού διακρίνονταν για την ευσέβειά τους, άφησαν το μοναστήρι τους και ήλθαν στην Κύπρο.
 Στην αρχή πήγαν στη μονή Μαχαιρά. Αργότερα αποσύρθηκαν από εκεί μαζί με έναν άλλο ασκητή, τον Θωμά, στην ιερά μονή του Χρυσοστόμου. Μα και εδώ δεν ευρήκαν ανάπαυση. Έτσι εγκαταστάθηκαν στο απόμερο μοναστήρι της Παναγίας της Καντάρας και άρχισαν την ασκησή τους.Η ευλάβεια των ασκητών μαζί με την εκκλησιαστική τους δραστηριότητα, τη φιλανθρωπία και την αγάπη για τους πάσχοντες αδελφούς, εκαμαν ωστε σε λίγο καιρό να προστεθούν και αλλοι μοναχοί στην ασκητική τους παλαίστρα.

   Η φήμη της ευλάβειας και της αρετής των ταπεινών Οσίων εφθασε και στα αυτιά των Λατίνων. Στο άκουσμα της φήμης αυτής ο φθόνος άναψε στην καρδιά των Λατίνων.

 Ο Φράγκος Αρχιεπίσκοπος Ευστόργιος, πού εμενε στην Λευκωσία, αμέσως κάλεσε κοντά του τον ιεροκήρυκά του Ανδρέα και τον διέταξε να πάρει το βοηθό του, κάποιον Ηλίερμο, για να πάνε στο μοναστήρι της Καντάρας.Έπρεπε οι ίδιοι να δούν και να πιστοποιήσουν τα λεγόμενα, μα και να παρασύρουν τους Οσίους στο δικό τους δόγμα. Όμως αυτό δεν ήταν δυνατόν. Οι αντιπρόσωποι του Ευστοργίου έφυγαν από τη μονή άπρακτοι και προσβεβλημένοι.

  Οι πατέρες της Καντάρας κλήθηκαν να λογοδοτήσουν στον Λατίνο Αρχιερέα στη Λευκωσία. Ετσι και έγινε. Οι Όσιοι, ενώπιον του Ευστοργίου, εμειναν αμετάθετοι στην Ορθόδοξη πίστη και υπερασπίσθηκαν την Ορθόδοξη διδασκαλία.

  Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθούν, να μαστιγωθούν και να ριχθούν στη φυλακή, οπου παρέμειναν εγκλειστοι επί τρία χρόνια. Στις 5 Απριλίου του 1231 οι αβάσταχτες κακουχίες προκάλεσαν το θάνατο του Οσιομάρτυρος Θεογνώστου. Οι Λατίνοι πήραν το τίμιο λείψανο, το έσυραν στους δρόμους της Λευκωσίας και στη συνέχεια το έριξαν στη φωτιά και το έκαψαν.Ο Φράγκος Αρχιεπίσκοπος, όντας υποχρεωμένος να απουσιάσει από την Κύπρο, έγραψε στον Πάπα της Ρώμης Γρηγόριο Θ’ (1227-1241) και ζήτησε οδηγίες τί να κάνει με τους μοναχούς της μονής Καντάρας. Και αυτός συμβούλεψε να κληθούν για τρίτη φορά οι μοναχοί και να ερωτηθούν τί πιστεύουν. Εάν επιμένουν στη γνώμη τους, τότε να τιμωρηθούν ως αιρετικοί.

  Ύστερα από την υπόδειξη αυτή, ο Ευστόργιος ανέθεσε την υπόθεση των Οσίων Πατέρων στον αντιπρόσωπό του Ανδρέα. Οι Άγιοι ομολόγησαν και πάλι την Ορθόδοξη πίστη τους και διεκήρυξαν το Συνοδικόν της Ζ’ Αγίας και Οικουμενικής Συνόδου, το οποίο αναγιγνώσκεται την Κυριακή της Ορθοδοξίας.  Ετσι κάηκαν, κατόπιν πολλών βασανιστηρίων, «ράβδοις ανηλεώς τυπτόμενοι και την σάρκα κατατεμνόμενοι», οπως λέγει ανώνυμος χρονογράφος, από τους Φράγκους, το 1231, επειδή ενέμεναν με πνευματική ανδρεία την Ορθόδοξη πίστη, αρνούμενοι τις καινοτομίες των Λατίνων.